Belofte: We doen er alles aan om ervoor te zorgen dat iedere student zich optimaal kan ontwikkelen

Conclusie

Om de belofte ‘Wij doen er alles aan om ervoor te zorgen dat iedere student zich optimaal kan ontwikkelen’ waar te maken, hebben we de afgelopen jaren stevig ingezet op 'Passend Onderwijzen en Passend Ondersteunen' voor al onze studenten. Passend onderwijzen is voor ons de norm voor goed onderwijs geworden. Hierbij hoort een positief leerklimaat in de klas en in de gebouwen. En dat wordt ook ervaren: onze studenten zijn in de JOB monitor positief over de sfeer en het ervaren leerklimaat. Door verschillende professionaliseringsactiviteiten zijn de uitgangspunten van passend onderwijzen steeds meer onderdeel geworden van ons handelen in de klas. In onze ROC Academie zijn er diverse leerlijnen, trainingen en workshops beschikbaar, onder andere op het thema Passend Onderwijzen en Passend Ondersteunen. Deze worden al goed gebruikt door docenten die zich hiermee persoonlijk en professioneel ontwikkelen. Zij werken er onder meer aan hun coachende vaardigheden. Er zijn ook grote stappen gezet in passend ondersteunen in de vorm van een nieuwe begeleidingsstructuur. Hierdoor werken alle onderwijsteams met supportteams. Ook de supportteams hebben een ontwikkeltraject doorlopen bij de ROC Academie. De laatste twee jaar is steeds meer aandacht uitgegaan naar het borgen van passend onderwijzen in de kwaliteitscyclus. Ook is er gekeken naar de rol van de manager in het implementeren en borgen van passend onderwijzen en passend ondersteunen. Nu we in de borgingsfase terechtkomen, wordt de programmasturing verder afgebouwd. We zijn er trots op dat we een belangrijke transitie hebben gemaakt en blijven ons elke dag inzetten voor de ontwikkeling van onze studenten.

Passend onderwijzen

De belofte ‘Wij doen er alles aan om ervoor te zorgen dat iedere student zich optimaal kan ontwikkelen’ komt overeen met onze visie op ‘Passend Onderwijzen en Ondersteunen voor Studentsucces’. We richten ons vanuit deze visie op de onderwijsbehoeften van studenten. Voor studenten die extra ondersteuning nodig hebben, organiseren we interventies die in een groep of individueel kunnen plaatsvinden. Hiervoor hebben we de afgelopen jaren een nieuwe begeleidingsstructuur ingericht. 

2022 stond in het teken van afronding van de laatste implementaties en het borgen van Passend Onderwijzen en Passend Ondersteunen in de operatie. De focus was gericht op het doorontwikkelen van de supportteams en het versterken van de samenwerking tussen supportteams en onderwijsteams. Ook hebben we veel aandacht gehad voor het thema leiderschap, zoals voor de rol van de afdelingsmanager bij het aansturen van de supportteams. Daarnaast is Passend Onderwijzen op verschillende manieren goed geïntegreerd in de kwaliteitscyclus. In 2022 zijn de volgende producten en resultaten opgeleverd:

• De 7 uitgangspunten van Passend onderwijzen zijn opgenomen in de kwaliteitsinstrumentaria zoals jaarplannen en teamplannen;

• In de PDCA-gesprekscyclus is Passend Onderwijzen een vast bespreekpunt;

• Evaluatie en doorontwikkeling Verzuimbeleid;

• Oplevering 11 leerlijnen gericht op professionalisering onderwijspersoneel;

• Ondersteunend aanbod binnen Leiderschapsprogramma;

• Doorontwikkeling leernetwerk Supportteams en trainingsaanbod;

• Notitie passende BPV;

• De mogelijkheid om datagestuurd te werken door oplevering stuurinformatie;

• Flyer met kwaliteitsinstrumenten PO op persoonlijk, team -en collegeniveau;

• Borgingsplan Passend Onderwijzen Passend Ondersteunen;

• Werkwijzer Supportteams aan zet;

• Werkwijzer Leidinggeven aan de Supportteams.

Door deze instrumenten, notities en de vele gesprekken en bijeenkomsten die georganiseerd worden, is de organisatie toegerust om verder te gaan met Passend Onderwijzen en Passend Ondersteunen. 

Passend ondersteunen

De nieuwe begeleidingsstructuur ondersteunt Passend Onderwijzen. Opleidingen werken met multidisciplinaire supportteams waarin de expertise instroom, passend onderwijzen, verzuim en hulpverlening worden gebundeld. 

• In 2022 hebben de supportteams zich verder ontwikkeld. Er is daarbij veel aandacht geweest voor de professionalisering van de leidinggevenden van de supportteams, zodat zij hun belangrijke rol als initiator goed kunnen invullen. Ook zijn er ter ondersteuning van de supportteams en de managers twee werkwijzers ontwikkeld: 1)”Supportteams aan Zet” en 2) “Leidinggeven aan Supportteams”.

• In 2022 is de aanpak verzuim geëvalueerd en aangepast waar nodig. In 2023 zal dit opnieuw gebeuren met de eerste en tweede tranche. Deze evaluatie wordt afgerond in het voorjaar van 2023.

Taalbeleid en anderstaligen

Als organisatie hebben we veel ervaring met mbo-opleidingen waarin taalontwikkeling wordt gecombineerd met het leren van een beroep. Het gaat hier om zogenaamde Geïntegreerde Trajecten waarin anderstaligen -met inzet van participatiegelden- naast individuele begeleiding ook extra lessen Nederlands, rekenen en studievaardigheden krijgen. Ook bieden we al jaren schakeltrajecten aan voor anderstalige studenten die willen doorstromen naar een opleiding op mbo- of hbo-niveau. Omdat de laatste jaren is gebleken dat steeds meer Nederlandstalige studenten ook belemmeringen ondervinden in ons onderwijs door een lage taalvaardigheid, is de aandacht voor taalontwikkeling uitgebreid naar deze laatste doelgroep. 

In 2021-2022 is in samenwerking met het ITTA (Instituut Toegepaste Taalwetenschappen van de Universiteit Amsterdam) door directeuren, taaldocenten, managers en ontwikkelaars een taalbeleidsvisie en taalbeleid ontwikkeld. Dit taalbeleid sluit aan bij onze beweging naar Passend Onderwijzen: we spreken van Passend Taalonderwijzen. Het cluster Vitaliteit en de Tech Campus in Nieuwegein voeren innovatieprogramma’s uit om vanuit dit taalbeleid te komen tot goed taalonderwijs. De opbrengst van deze programma’s wordt ROC-breed gedeeld, zodat ook andere colleges hiervan kunnen leren. Het inrichten van de intranetpagina 'Taal en Rekenen' is een eerste stap om de opbrengsten hiervan ROC-breed te delen.

Bij het cluster Vitaliteit hebben de taalkwartiermakers de opdracht gekregen om het bewustzijn (en de vaardigheden) over beroepsgericht taalonderwijs onder docenten te stimuleren. Er zijn onder leiding van het ITTA trainingen uitgevoerd speciaal voor vakdocenten en taaldocenten om samen als koppel hieraan te werken. Ook richten zij zich op het versterken van het lerend vermogen tussen de afdelingen en colleges.

Effect op studenten - Positief leerklimaat

Een positief leerklimaat is een belangrijke voorwaarde voor Studentsucces. Of studenten daadwerkelijk een positief leerklimaat ervaren, valt op te maken uit enkele scores uit de JOB-monitor. Uit de JOB-monitor 2020 bleek al dat studenten zich gemiddeld genomen veilig voelen op onze school en positief zijn over de sfeer binnen hun opleiding. In 2022 blijkt dat studenten hier nog iets positiever over zijn. Daar zijn we trots op. De cijfers uit de JOB-monitor liggen boven onze eigen norm en zijn gelijk aan het landelijk gemiddelde. Maar we streven uiteraaard altijd naar een hogere score omdat het welbevinden van studenten een belangrijke voorwaarde is om te leren.

Job-monitor 2022 - sfeer en veiligheid

Voorkomen schooluitval

Een ander belangrijk effect van onze inspanningen op studentsucces is het voorkomen en terugdringen van voortijdig schoolverlaten (vsv). We vinden het belangrijk dat zoveel mogelijk studenten het onderwijs met een diploma verlaten en er in slagen om een volgende stap te zetten in hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Daarom werken we aan een integrale preventieve-aanpak. We scheppen voorwaarden voor een sterk pedagogisch leerklimaat, soepele in- en doorstroom, vroegsignalering en zetten passende ondersteuning in voor studenten die dat nodig hebben. Deze krijgen met Passend Onderwijzen en Passen Ondersteunen, Flexibel Onderwijs en een Leven Lang Ontwikkelen continue aandacht. Dat heeft in 2022 onder meer geleid tot de realisatie van individuele en groepsgerichte ondersteuning van studenten, een herijking van het aanbod van studentondersteuning en het versterken van de samenwerking tussen partijen die betrokken zijn bij verzuim en (dreigende) schooluitval.

Aanvullend op onze inzet op school, werken we in regionale vsv-programma’s aan het voorkomen en tegengaan van schooluitval. We zijn partner van het regionale vsv-programma 'SchoolWerkt' in RMC-regio Utrecht en voeren samen met de contactgemeente Amersfoort de programmaregie over het regionale vsv-programma in de RMC-regio Eem. Door samen te werken in de regionale vsv-programma’s kunnen we onze eigen inzet versterken, vernieuwen en zorgen dat de ondersteuning op school goed is afgestemd op de begeleiding van andere instanties (bijv. RCM/leerplicht, gemeenten, hulpverlening). Daarmee zorgen we ervoor dat studenten beter en sneller hun weg kunnen vervolgen. Deze regionale samenwerking heeft in 2022 onder andere geleid tot een soepele overstap naar het mbo voor vo-leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte (overstapcoaches, RMC Utrecht), aanpassingen in de werkafspraken met RMC rondom uitval en verzuim (RMC Utrecht en Eem) en doorbraken in situaties waar studenten vast waren gelopen in het onderwijs en de betrokken professionals er niet in slaagden om tot een oplossing te komen (expertiseteam jongeren begeleiden naar een kansrijke toekomst, RMC Eem). Een ander voorbeeld is onze huisbezoekactie samen met RMC in de zomer van 2022. Door samen op huisbezoek te gaan bij studenten die al langere tijd buiten beeld waren, kregen we een uniek inkijkje achter de voordeur en konden we samen gerichte en passende afspraken maken waarmee bijna alle studenten hun onderwijsloopbaan konden voortzetten. 

VSV-cijfers 

Deze maatregelen en de regionale samenwerking hebben in de afgelopen jaren tot een forse daling van het aantal voortijdig schoolverlaters (vsv’ers) geleid. Ondanks onze inzet neemt het aantal vsv’ers weer toe. Van alle studenten tot 23 jaar verlieten 936 studenten ROC Midden Nederland zonder startkwalificatie (6,6%) ten opzichte van 789 het jaar daarvoor (5,4%). De meeste nieuwe vsv’ers komen van een mbo-niveau 2 of een niveau 4-opleiding (circa 75% van het totaal aantal vsv’ers bij ROC Midden Nederland). De grootste stijging van het aantal vsv’ers zien we bij de entree en vavo.  

De toename van het aantal vsv’ers is ook op landelijk niveau zichtbaar. Zowel in het mbo als bij de vavo stijgt het aantal voortijdig schoolverlaters. Kijkend naar de vsv-percentages van vóór corona en de daaropvolgende jaren dan zien we het verschil in vsv-percentages tussen ROC Midden Nederland en landelijk kleiner wordt. Dat geldt echter alleen voor het mbo.  

Op basis van registratiedata en gesprekken met professionals en studenten blijkt dat de stijging van het aantal vsv’ers bij ROC Midden Nederland verschillende oorzaken kent. De stijging is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de coronacrisis en de krapte op de arbeidsmarkt. We zien dat de coronacrisis onze studenten en professionals hard heeft geraakt, dat het bestaande problemen en ongelijkheden heeft vergroot (o.a. verkeerde studiekeuze, psychische problemen) en dat studenten steeds vaker werk boven school verkiezen. Daarnaast zijn er structurele oorzaken die ten grondslag liggen aan uitval en vsv. Zo blijkt dat er nog altijd veel studenten niet in slagen om een passende studiekeuze te maken of uitvallen door persoonlijke omstandigheden. Deze resultaten vragen onverminderde aandacht voor preventie, vroegtijdig signalering en bieden van adequate ondersteuning aan jongeren. We zullen daarom blijven werken aan onze kennisbasis en ondersteuningsstructuur om vroegtijdige schooluitval op alle niveaus te voorkomen en terug te dringen.

VSV-cijfers DUO schooljaren 2017 t/m 2020-2021 definitief, 2021-2022 voorlopig